Таа сакаше зборови, јас алати. Таа именки, јас навртки, таа глаголи, јас мистрии, таа предлози, јас чекани, таа членови, јас шајки, таа заменки, јас завртки… Во мојата работилница имаше се: наковална, клешти, копач, ножици, чекан, теслиќар, тесла, глето, бичкија, мистрија, ренде, сврдло, менгеме, струг, турпија, пила, шајки, сантра, шило, лима, метро… а сепак немав некој особен занет. Таа пак во нејзината глава имаше глаголи, именки, предлози, заменки, слогови,префикси, суфикси… а сепак ниту таа не беше некој јазичар.
Од нејзините зборови јас најмногу ги сакав тие коишто означуваа алати, таа од моите алати – само нивните имињата. Точно е – бевме различни. Но не требаше таа разлика да биде ниту повод ниту пак причина да се скараме. Едноставно требаше секој да си ја гледа својата работа и можеби денес ќе бевме заедно. Но се чини дека ни господ не можеше да ни ја растргне тврдоглавоста во која запаѓаат несреќните по дух или неспретните во раце.
Луѓето велат “тврдоглав како магаре”, но грешат бидејќи треба да кажат “тврдоглав како човек”, оти магарето не е тврдоглаво, тоа е единственото животно што не му се покорува на човека. Човекот пак со неговата тврдоглавост нема со кој да се мери. Впрочем Конески имаше нешто напишано за магарињата но не се сеќавам ни каде ни кога.
Да им се вратам на проблемите. Кога одевме некаде заедно по улица јас честопати се веднев доколку ќе здогледав некоја навртка, па безбели ќе ми притреба си ја ставав в џеб. Таа, веднаш ќе извадеше едно мало тефтерче од џебот, и ќе и го запишеше името на таа навртка. Ако ќе сретнев некого како си го поправа автомобилот ќе застанев и љубопитно ќе ја нурнев главата во моторот. Таа најпрвин ќе ја запишеше марката на автомобилот а потоа зборовите што ги слушаше додека ние мајсторите разговаравме.
Кога ќе застанев пред некој излог на дуќан во кој се продаваат алати и со занес пребројував во мислите што имам, и што треба да набавам во иднина, таа веднаш го вадеше џебното тефтерче и правеше попис на сите именки што ќе ги видеше пред неа во излогот. Мене ми изгледаше нејзината таканаречена збороподредувачка манија невообичаена па дури се осмелувам да кажам и смешна. Од друга страна пак нејзе, моето занимање за алати и изгледаше како вечно повторување на истото. Попусто се обидував да и докажам дека со алатите можеш нешто да направиш додека со зборовите можеш само да си играш играчки – таа секогаш имаше доволно добро смислен одговор во корист на нејзините зборови, со којшто честопати ме ставаше во недоумица.
Нашето подлабоко сообразување започна во мигот кога сосема спокојно една летна вечер си шетавме покрај брегот на Вардар и кога бевме маѓепсани од илјадниците светулки на градот коишто се отсликуваа во матните води. Јас и реков – се сеќавам дека не беше со некоја посебна намера туку затоа што тоа така излезе од мене – дека да не беа алатите не ќе постоеше Скопје. Таа веднаш ми врати со тоа дека да не беа зборовите не ќе можев ниту да го замислам а камо ли да го наречам, а уште помалку да го изградам градот. Мене ме фати смеење но не го покажав тоа јавно.
Продолжив да и докажувам нешто за кое што таа очигледно не беше уште спремна да го прифати како вистина. „Можеш ли ти – и велам – да го наречеш градот град, кога не би бил со алати изграден?“
„А можеш ли ти да ми го покажеш градот ако со зборови не е омеѓен?“
„Да, но тој сепак постои.“
„Не постои додека не е наречен.“
Тогаш уште не бев свесен, но ние се обидувавме да изградиме град од зборови и алати.
Колку и да изгледа чудно ние тогаш не бевме деца, туку не беше фатила веќе и средно доба. Претходните расправии завршуваа така што таа ќе заминеше на неколку дена или недели на некој непознат семинар или конгрес – барем таа така велеше – а јас ќе се затворев во својата работилница и ќе составував плакари, шкафчиња, ормарчиња, фиоки, масички и други потрепштини. Потоа повторно ќе се сретневме ќе излезевме и пак одново секој со своите доблести.
Овој пат ниту таа отиде на семинар ниту пак јас изработив некоја потрепштина. Решивме еднаш за секогаш да си докажеме кој е во право. Си дадовме рок од една недела – секој нека направи нешто. Било од алати било од зборови. Нешто кое ќе биде доволно убедливо за да го разубеди другиот во неговите ставови. Речено – сторено. Секој за себе си беше убеден во тоа дека другиот нема никакви шанси. Јас на пример, мислев дека дури и да донесам и најситно нешто, на пример мала кутија за накит, ќе биде нешто, нешто што се гледа и допира, нешто вистинско. Таа не ќе може ништо да ми донесе што ќе биде составено од зборови, а јас да можам да го држам во рака и на крај на краиштата да ми послужи за нешто. Бев безмалку среќен во слаткото очекување на победата.
Си отидов дома и во занес каков што само почетник може да го има, се затворив во сопствената работилница. Ја поткренав мистријата – но ја оставив; зедов потоа чекан – но го баталив; извадив ренде – но го вратив; зедов шајки да ковам – но ги оставив. Не знаев што да направам, немав никаква идеја. Не ми доаѓаше ништо на ум, ништо величествено со што ќе можам да ја потврдам мојата суета, нешто авторитетно, нешто несрушливо што ќе им посведочи и на идните генерации за моето постоење.
Така во барање на идеја ми поминаа неколку денови во кои молскавично размислував што ли прави таа, дали веќе има некаква идеја. Искрено, голема беше веројатноста таа веќе да имала некаква идеја, но исто така ме тешеше и помислата дека ќе нема достојна изведба. За разлика од мене којшто веднаш можев да изведам било што. Зедов даски, шајки, лопати, завртки, навртки, гипс, цемент, ги послав околу мене но ништо не ми доаѓаше. Можам дури да речам дека ми бегаше. Одеднаш ми текна дека ќе биде најдобро да ја реализирам мојата прва идеја – дрвена кутија за накит и така тоа ќе биде доволно.
Да, што и фали на дрвена кутија за накит или пак за чување слатки или други скапоцености? Во договореното време, тажни но смели, се најдовме на еден напуштен полигон за воени вежби, којшто претставуваше најсоодветно место за образложување на нашите широки замисли.
Како што претпоставував – таа дојде со рацете в џеб. Беше повеќе од очигледно дека таа изгуби. Бев сигурен дека што и да ми каже со зборови, што и да составила, што и да направила од именки или глаголи, ќе претставува само нижани зборови коишто ветерот ќе ги разнесе низ вселената и никогаш повеќе нема да се вратат. А таму, во вселената нека прават што сакаат.
Јас достоинствено ја извадив кутијата за накит и ѝ ја подарив. Потоа ја прашав дали конечно се уверила дека сум во право. Ме зачуди тоа што таа наместо да се кае за нејзината неумереност во изјавите, беше насмеана и ведра како никогаш порано што не сум ја видел. Цело време климаше со глава во знак на одобрување на тоа што произлезе од моите алати, но сепак нешто не чинеше, некоја јанѕа ме стегаше. Ја прашав што направила таа од зборови. Ништо не одговори, само се подистави и дваесеттина метри позади неа ми покажа еден средновечен маж со мустаќи. Тој ја чекаше. Таа ми рече дека тој човек што ја чека сака ноти: осминки, четвртинки, шеснаесетинки… – и си замина кај него.
Глупости!
Каде се видело со зборови и ноти, град да изградиш?
This post is also available in: English
